Cenâb-ı Mısrî'nin, Hazret-i Hasan ve Hazret-i Hüseyin efendilerimizin de
peygamber olduklarını îlân ettiği bu eser,
irfânî derinlik hasretinde olan kimselere bir hazine anahtarı sunmaktadır...
Titiz bir çalışmayla yayına hazırlanan elinizdeki eser,
orijinal metin ve sadeleştirmesinin yanı sıra konunun anlaşılmasına
yardımcı olacak takdim bölümüyle de okuyucuların ufkunu açacaktır.

ÖNSÖZ
Osmanlı ilişkiler ağında mutasavvıflarla ulemâ ve devlet
erkânı arasında on beşinci yüzyılda sarsılmaya başlayan
dengeler, on yedinci yüzyıla gelindiğinde daha sert bir
boyut kazanmıştır. Çeşitli sâiklerle açıklanabilecek bu
duruma, on yedinci yüzyılda Küçük Kadızâde Balıkesirli
Mehmed Efendinin başını çektiği Kadızâdeliler hareketini
örnek olarak gösterebiliriz. Saray hocalığına kadar yükselen,
dolayısı ile siyasî otorite ile yakınlaşan Kadızâdeliler,
mutasavvıflar aleyhinde pek çok kararlar aldırmış, tekkeleri
basmış, dervişleri dağıtmış, tasavvuf düşünce ve ritüellerini
tenkit eden risâleler kaleme almış, vaazlar vermişlerdir.
Bunlara mukâbil mutasavvıflar da boş durmamış, gerek
yazdıkları risâlelerle gerek tavırlarıyla cevap vermişlerdir.
Buradan yola çıkarak on yedinci yüzyılın, mutasavvıflar
açısından oldukça zor ama bir o kadar da velûd bir dönem
olduğunu söyleyebiliriz. Zira bu dönemde yaşamış
mutasavvıflar ve bıraktıkları eserler, tasavvuf kültürünün
günümüze intikâlinde çok önemli bir rol oynamıştır. Bu
mutasavvıflardan biri de, on yedinci asrın ikinci yarısından
itibaren eserleri, sohbetleri ve tavırlarıyla adından sıkça söz
ettirmiş ve bugün de adından ve eserlerinden hayranlıkla
söz ettirmeye devam eden, fakat bir o kadar da muarızı olan,
Ahmediyye-i Halvetiyyenin Mısrî kolunun Pîri, eş-Şeyh
Muhammed/Mehmed Niyâzî-i Mısrî hazretleridir. Yaşadığı dönemde özellikle nübüvvet, mehdîlik, kıyâmet, vahdet-i
vücûd gibi mevzûlarda şeriat boyutunda anlaşılması hayli
güç sözlerinden dolayı büyük tartışmalar yaşanmıştır.
Elinizdeki eser, Hazretin, yazıldığı dönemde çok sert
tepkiler alan, nübüvvet meselesi hakkındaki bir risâlesinin,
Risâle-i Haseneynin, bugüne aktarılması amacıyla
hazırlanmıştır. Üç bölümden oluşan eserin birinci bölümü,
genel hatlarıyla Hazret-i Pîrin serencâmını anlatmaktadır.
Seyahatler, ilim tahsili, hizmetler, sürgünler ve büyük bir
aşkla geçen bir hayat öyküsünü birkaç sayfaya sığdırmak
elbette mümkün değildir. Bu nedenle söz konusu bölüm,
Hazret-i Pîrin hayatı hakkındaki tüm detayları içermemekle
beraber, okuyucuya genel bir fikir vermek amacıyla kaleme
alınmıştır. Hemen ardından risâle hakkında bazı notlar yer
almaktadır. Bu notlarda risâlenin konusuna ve nübüvvet
meselesine temas edilip, risâlenin nüshaları hakkında
bilgiler verilmiştir. İkinci bölüm, risâlenin günümüz
Türkçesi ile sadeleştirmesini içermektedir. Böylelikle
Osmanlı Türkçesine ve Arapçaya âşina olmayanlara bir
kolaylık sunulmak istenmiştir. Üçüncü bölüm ise, risâlenin
orijinal diliyle transkripsiyonunu içermektedir.
Ulaşabildiğimiz diğer nüshalarla mukâyese edildiğinde,
mânâyı değiştiren bir fark görülmediği sürece,
müstensihlerin kelime ve cümlelerde yaptıkları tasarruflara
değinilmemiştir. Yine ebced ve cifr hesaplarında nüshalarda
görülen farklı rakamlar da belirtilmemiştir. Ek bölümde ise, risâlenin bu çalışma için esas aldığımız Leiden nüshasının
fotoğrafları yer almaktadır.
Risâle-i Haseneynin, muarızlarının argümanları,
nübüvvet meselesinin sünni, şiî ve sûfî kaynaklardaki
algılanışı, dönemin fikriyâtına tesiri ve bugünün insanına
sunduğu düşünce imkânları îtibâriyle çok daha geniş bir
çalışmanın konusu olmayı hakettiğini de ayrıca vurgulamak
isteriz. Eserin yayına hazırlanmasında pek çok kişinin
desteği olmuştur. Her birine tek tek teşekkür eder, risâlenin
günümüz insanının düşünce iklimine katkıda bulunmasını
dileriz.

İçindekiler
Önsöz............................................................................................. i
I. Bölüm: Takdim
a. Hazret-i Pîr M. Niyâzî-i Mısrî.............................. 3
b. Risâleye dâir bazı notlar...................................... 15
c. Risâlenin nüshaları hakkında............................. 25
II. Bölüm: Risâle-i Haseneyn (Sadeleştirilmiş metin) ....... 31
III. Bölüm: Risâle-i Haseneyn (Orijinal metin) ................... 55
Bibliyografya............................................................................. 79
Ek: Risâle-i Haseneynin Leiden nüshası (fotoğraf)................ 85