Ehmede Xani Mem u Zin'de aşktan tasavvufa, Kürtlerin kaderinden Newroz'a, İblis'ten ontoloji ve diyalektiğe birçok alanda yeni düşünceler geliştirmiştir. Şair bir beytinde düşünceleri için "Mem u Zin"i bir vasıta kıldığını şöyle vurgulamaktadır. Şerha xeme dil bikim fesane : İçimdeki dertleri açıklayıp efsaneleştireyim Zine u Meme bikim behane : Zin ve Mem hikayesini buna bahane edeyim. Xani, duru şaraba benzeyen Arapça, Farsça ve Türkçeyi bir tarafa bırakarak bu kitabı kendi dili Kürtçeyye yazmaya da şö