Atsız'ı ve söylediklerini anlamak ancak milli tarih şuuruna sahipolmakla mümkündür. Harşit vadisinin bu hırçın ve coşkun evladı, üçasırlık hüsran sürecinde, kanı işgaller ve ihanetlerle sel gibi akıtılmış birmilletin isyan sesidir. Bütün yurtları talan edilmiş, devletleri gaflet veihanetlerle yıkılmış bir milletin, bu emsalsiz yıkımın enkazından çıkardığı?son kale"sinde bile rahat bırakılmamasına duyduğu hınç Atsız'ıneserlerinde öfke seli olup akmıştır.
Atsız, bir fikir önderi olmaktan daha ziyade, millete düşman olduklarıkabul edilen akım ve kişilerle yaptığı kavgayla ve şahsiyetindeki kırıksızçizgiyle örnek bir insandır. Yazdıkları ve yaşadıklarıyla gündemden hiçdüşmeyen bu hırçın tabiatlı adam, inandığı her fikrin çilesine katlanmışbir karakter abidesidir. Azınlıklara ve dini hayata dair fikirleri Türkçü-Milliyetçi çevrelerden de büyük tepkiler görmüştür. Her milliyetçininözeneceği, gıpta ile bakacağı icraat ve fikirleri de vardır; maksadınıçok ama çok aşmış tanım ve tespitleri de.
Bir Türkolog olarak Atsız, Türk dili ve tarihi üzerinde çok önemliçalışmalar yapmış, hala başvuru kaynağı olarak kullanılan onlarca eseriTürk kültürüne kazandırmıştır. Türk tarih bilimine yaptığı katkılar iseher tür takdirin ötesindedir.
Bir sanatkâr olarak Atsız, şiirleri ve romanlarıyla milli romantikduyuş tarzının en usta kalemleri arasındadır. Gerçi onun bu yönü kavgacıkimliğinin gölgesinde kalmış, fikirlerini beğenmeyen insanlar onunsanatkâr yönünü yok sayarak görmezlikten gelmişlerdir. Buna rağmenromanları Türk edebiyatının en çok okunanları arasına girmiş, şiirlerigençlerin dilinde dolaşmıştır