Gogol'un ilki esere ismini de veren üç ayrı hikâyesinden oluşan bu kitabı Bir Delinin Hatıra Deferi, Burun ve Palto adlı öykülerden oluşur. Ne kadar etrafından dolaşılırsa dolaşılsın sahip olunan makam ve mevkilerin insanlar arasında ikiyüzlü bir hiyerarşi oluşturduğunu anlatan Gogol adaletsizlik yüzünden artık çivisi çıkmış olan dünyadaki sıra dışı karakterler ve olayları ele alır.

Birbirinden çarpıcı ve hicivlerle dolu olaylar anlatılırken okuyucunun kendisiyle yüzleşmesi ve okurken öfke duyduğu hal ve hareketleri bizzat kendisinin de yapıp yapmadığını sorgulaması ve samimi olması durumunda kendini de o eleştirdiği zümrenin davranışlarını yapmakta olduğunu farketmesi içten bile değildir. Gogol'un olağanüstülüklerle dolu öyküleri birer delinin hatıra defterinden alınmış ve anlatıcıları da deli olan absürt olayları konu etmektedir.