Bu çalışma günümüze değin ürünleri kalan, başka içerikli çalışmalara olanak sağlayan, ışıldak olan düşüncelerin kuşbakışı görünmesidir. Uygarlık hızlı gelişim çizgisi üzerinde yürürken insan sorunlarını gözden uzaklaştırmamış, geçmişle gelecek arasında bir bağlantı sağlamış, geleceği geçmişin güçlü birikimleri üstüne kurmuştur. Ancak bu kurmada titizce bir gereç seçiminin yapıldığı, geleceği aydınlatıcı odakların ayıklandığı da unutulmamalı. Uygarlık beslendiğine yeni besinler katarak kendini besleyen evrensel bir sindirimdir. Yaratıcı başların bulunduğu yerde yaratma eyleminin hızı ölçülemez, bir yaratma başka bir yaratmanın basamaklarına basarak yükselir, bu nedenle basamaksız uygarlık olmadığı gibi, bir toprak kabın içine konarak tarihten dışlanmış bir uygarlık yoktur, birtakım aydınların ağızlarından düşmeyen "ölü uygarlıklar" bir gevelemeden öteye gitmez.