1888 ve 1895 yıllarında Dersim'i bir baştan bir başa dolaşan etnograf Antranik'in (Yeritsyan) 1900’de Tiflis’te Ermenice olarak yayımlanan kitabı 2012’de yapılan ilk Türkçe çevirisinden sonra bu kez de yenilenmiş baskısıyla okura sunuluyor. Tarihi boyunca kendine özgü bir yaşantının hüküm sürdüğü bölgenin doğal konumundan iklimine, sularından bitki örtüsüne, hayvanlarına, kuşlarına, madenlerine ve kaplıcalarına değin bütün bir Dersim coğrafyasını gözler önüne seren Antranik, yüz otuz yıl öncesinin Ders

Genç Cumhuriyet’in İmparatorluk’a yüz çevirdiği birkaç meseleden bahsetmek mümkün olsa da birtakım uygulamalar neredeyse harfiyen sürdürülmüştür. Azınlık karşıtı politikalar, listenin en başına yazılabilir. 1942 yılında TBMM’de kabul edilen Varlık Vergisi Kanunu, gayrimüslim vatandaşlar üzerinde süren bu eli sopalı politikaların en belirgin örneklerinden, belki de en keskini. Devletin kendi yurttaşlarından kanun yoluyla aşırı vergiler tahsil etmeye giriştiği, on beş gün içinde ödeyemeyenin malını zorla üç k

Karıncaların Günbatımı, Yalnızlar, Meteliksiz Âşıklar romanları nihayet Türkçede de büyük bir heyecanla okunan Zaven Biberyan’ın özyaşamöyküsü, bir yazarın yaşamını ve yaşadığı zamanı en dürüst, en çıplak, en hakiki haliyle yansıtıyor. 1921 doğumlu Biberyan’ın 100 doğum y ı l d ö n ü m ü n d e y a y ı m la n a n M a h k û m l a r ı n Ş a f a ğ ı , B i b e r yan’ın ömrünün ilk yirmi beş yılına, çocukluğuna, gençliğine, 1930’ların ve 40’ların siyasi ve kültürel ortamına dair eşsiz bir tanıklık. İstanbul’da ya

Kimi kesimlerin bir ihanet metni olarak algıladığı, kimi çevrelerinse sessizlikle geçiştirmek istediği, eleştirelliği, dürüstlüğü ve titizliğiyle büyük ses getiren ve tartışmalara konu olan çarpıcı bir çalışma. Amerikalı-Ermeni gazeteci Meline Toumani, Bir Varmış Bir Yokmuş: Türkler ile Ermeniler, Nefret ile İhtimaller Arasında Bir Yolculuk’ta asırlık “Türk-Ermeni Sorunu” etrafındaki fikirsel dönüşüm evrelerini ortaya koyarken, Türk ve Ermeni toplumlarına biraz içeriden, birazdan dışardan bakarak iki tarafı

Ermenice edebiyat dünyasında romanları ve öyküleriyle tanınan Zaven Biberyan okurun karşısına bu kez şiirleriyle çıkıyor. Kitap olarak ilk kez gün yüzü gören bu şiirler, genç bir yazarın şiirdeki arayışlarına tanıklık etmenin yanı sıra, onun kimliğinden dolayı uğradığı haksızlıklarla mücadele etme yöntemi olarak sığındığı dizelerle tanışma imkânı da veriyor. Otobiyografisinde Lamartin’in romantizminden etkilendiğini itiraf ettiği erken dönemi yansıtan şiirlerde, Biberyan’ın romanlarına özgü karanlık yüzünü

Öyküleri dergiler tarafından sürekli reddedilen hevesli ama meteliksiz bir yazar adayının hayatında bir gün bir mucize gerçekleşti ve “Uçan Trapezdeki Cesur Genç Adam” başlıklı öyküsü dönemin en gözde dergilerinden Story’de basıldı. Yıl 1933’tü ve Story editörlerinin adı William, soyadı Saroyan olan ve pes etmek nedir bilmeyen bu delikanlıdan çekeceği vardı. Onlara, bir ay boyunca her gün yeni bir öykü yazıp dergiye ulaştıracağına dair bir mektup gönderdi ve bu zorlayıcı görevi yirmi altı öyküyle yerine get

Osmanlı İmparatorluğu ile Türkiye Cumhuriyeti'nin ayıran kimi kesin sınırlar, bazı yol ayrımları var olduğu gibi, pek çok süreklilik ve ilişki, kopukluk ve devamlılık da mevcut ve bu alanların etrafındaki tartışma, olay ve kavramlar özellikle son onyıllarda tarihçilerin ilgi duyduğu alanları belirliyor. İmparatorluk'tan Cumhuriyet'e geçişin en dramatik ve keskin dönemecinde gerçekleşen ve Ermeni Sorunu'nun bir soykırımla "hallolunduğu" dönem de yalnızca 1915-1918 yılları arasında yaşanan sürgün ve katliamla

Amerikalı yazar Mark T. Mustian'ın romanı Jandarma, unutmanın ve hatırlamanın, birbiriyle kesişen, birbirine teğet geçen hayatların incecik işlenmiş hikâyesi. Beyin tümörü teşhisi konulan doksan iki yaşındaki Emmett Conn'un Wadesboro, Georgia'daki sessiz hayatı, görmeye başladığı rahatsız edici rüyalarla altüst olur. Bu rüyalarda kendini 1915'te, Anadolu'nun çorak ovalarından Halep'e doğru ilerleyen bir tehcir kafilesinin başında, Ahmet adında genç bir jandarma olarak görür. Ahmet, görevini yerine getirdikt

Herkesin bildiği, ancak kimsenin konuşmadığı gizler vardır. Topluluklar biraz da bu gizlerle ve onların yarattığı hayaletlerle bir arada yaşarlar. Anadolu'da da bir hayalet dolaşıyor yüz yılı aşkın süredir. Kanlı şiddet olaylarında öldürülen, yerlerinden yurtlarından edilen yüz binlerce insanın hayaletleri onlar. Fakat kimi zaman yaşayan insanlar da hayaletlere dönüşebilir, özellikle de kimliklerini inkâr etmek, kendilerini gizlemek zorunda kaldıklarında. Brigitte Balian ve Varoujan Artin de Fransa'dan Türk

Ler Gamsar Ermenice edebiyatın en üretken yazarlarından biri olmasına karşın, Sovyet rejimi eserlerini yayımlamak yönünde çok da teşvik edici davranmıyor veya basılmasına engel oluyordu. Yazarın ölümünden ve Sovyet rejiminin yıkılışından ve Ermenistan’ın yeniden bağımsızlığına kavuşmasından sonra, Ler Gamsar’ın ailesi yazarın yayınlanmamış eserlerini gün yüzüne çıkarıp topluma tanıtmak konusunda büyük çaba sarf etti. Gamsar’ın edebiyatı geçmiş rejimi sorgulamak açısından çok önemli. Bu kitap yazarın günlükl

Herkesin bildiği, ancak kimsenin konuşmadığı gizler vardır. Topluluklar biraz da bu gizlerle ve onların yarattığı hayaletlerle bir arada yaşarlar. Anadolu’da da bir hayalet dolaşıyor yüz yılı aşkın süredir. Kanlı şiddet olaylarında öldürülen, yerlerinden yurtlarından edilen yüz binlerce insanın hayaletleri onlar. Fakat kimi zaman yaşayan insanlar da hayaletlere dönüşebilir, özellikle de kimliklerini inkâr etmek, kendilerini gizlemek zorunda kaldıklarında. Brigitte Balian ve Varoujan Artin de Fransa’dan Türk

Lerna Ekmekçioğlu, uzun yıllara dayanan ödüllü çalışmasının ürünü olan Bir Milleti Diriltmek'te I. Dünya Savaşı'nın hemen sonrasını, önce işgal altındaki İstanbul'u, ardından Cumhuriyet'in ilk on yılını ve bu süreçte hayatta kalan Ermenileri mercek altına alıyor. Çalışma, 1915 ve sonrasında nüfusunun büyük bir kısmını ve aydın sınıfını kaybetmiş, ancak bir ulusal devlete sahip olma hayalleri de halen canlı olan bir milletin ne tür stratejiler ve yöntemlerle kendi kendini diriltmeye çalıştığını gösteriyor.

1930'lu yıllar boyunca, genç Türkiye Cumhuriyeti'nin tüm dikkati sınır boylarında, özellikle de Hatay, İskenderun ve çevresindeki bölge üzerindeydi. Ermeni nüfusun tüm hareketleri de yakından izleniyordu, zira bölgedeki tüm taraflar içinde Ermeniler önemli bir nüfusa sahipti. Ancak, 1939'da Hatay'ın Türkiye'ye bağlanması kesinleştiği andan itibaren, hiçbir şey Ermenileri bölgede tutmaya yetmedi, çünkü geçmişin yaraları hep belleklerdeydi. Bu çalışma, Türkiye'nin Hatay'a veya Sancak'a dair perspek

Balkan Savaşı, gazeteci-yazar Aram Andonyan ın 1912-1913 yıllarında İstanbul da basılan, Ermenice Badgerazart Intartzag Badmutyun Balkanyan Baderazmin [Balkan Savaşı nın Resimli Mufassal Tarihi] adlı eserinin çevirisi.Balkan Savaşı nın sürdüğü tarihlerde, İstanbul da bir gazeteci olarak, iç ve dış kaynaklardan yararlanıp, yabancı ajans, gazete ve dergilerle bağlantı kurarak olayları yaşayan Andonyan, günü gününe, savaşın içinde yazdığı eserini, bol fotoğraf ve haritayla zenginleştirmiştir. Yazar, eserinde s

1939'da Hatay'ın Türkiye'ye iltihakı, Ermeniler için yeni bir göç dalgası başlattı. Bu çalışma, bölgede yaşayan Ermenilerin hafızasında o dönemin nasıl yer ettiğini kayıt altına almak için yapıldı. Ancak, hafızasına başvurulan isimler sadece bellekleri güçlü oldukları için seçilmedi. Hiçbiri iki kıtaya yayılmış İstanbul'un yüzlerce yıldır üst üste binmiş sokakları, caddeleri, meydanları arasında ustalıkla yolunu bulan bir taksici ya da antikçağdan kalma uzun replikleri hatasız ezberleyen, hitabetiyle büyüle

Türkiye’nin en uzun soluklu tiyatro dergisi Kulis’i tam elli yıl boyunca yayımlayan Hagop Ayvaz ömrünü tiyatroya adamıştı. Sahneye ilk kez 1920’lerde çıkan, Cumhuriyet’in ilk yıllarından 2000’lere dek Türk ve Ermeni sanatçıların sahneye koyduğu neredeyse tüm oyunları bizzat izleyen, dergisiyle sahne sanatlarının nabzını tutan Ayvaz, Türkiye tiyatro tarihinin hazine sandıklarından biriydi.Kendisi de oyunculuk yapan, oyunlar yöneten ve genç oyuncular yetiştiren Ayvaz, 1999-2001 yılları arasında Agos gazetesin

Türkiye'nin en uzun soluklu tiyatro dergisi Kulis'i tam elli yıl boyunca yayımlayan Hagop Ayvaz ömrünü tiyatroya adamıştı. Sahneye ilk kez 1920'lerde çıkan, Cumhuriyet'in ilk yıllarından 2000'lere dek Türk ve Ermeni sanatçıların sahneye koyduğu neredeyse tüm oyunları bizzat izleyen, dergisiyle sahne sanatlarının nabzını tutan Ayvaz, Türkiye tiyatro tarihinin hazine sandıklarından biriydi. Kendisi de oyunculuk yapan, oyunlar yöneten ve genç oyuncular yetiştiren Ayvaz, 1999-2001 yılları arasında Agos gazetesi

Türkçede ilk kez yayımlanan Amerikalı çok satan yazar Chris Bohjalian’ın Kumdan Kale Kızları romanı, bizleri Bedrosyan ailesinin Anadolu’dan Halep’e, oradan da Amerika’ya uzanan sürükleyici hikâyesine davet ediyor. Genç yazar Laura Bedrosyan, New York’un bir banliyösünde ve Miami’de geçen çocukluğunu, evdeki Şark halılarını, etrafta kullanılmadan yatan nargile marpuçlarını ve çözemediği bir dilde yazılmış kitapları anımsarken, dedesi Armen’in ölümünün ardından anlatılmaya başlayan hikâyelerle kendini, uzun

Aras'ın üç Rus yazarı bir araya getirdiği çok beğenilen dizisi şimdi sınırlı sayıdaki özel kutusunda. Sovyet döneminin büyük edebiyatçıları Vasili Grossman, Osip Mandelştam ve Andre Bitov'un kaleme aldığı Taşlar Ülkesine Yolculuk, Renkler Ülkesine Yolculuk ve Harfler Ülkesine Yolculuk kitaplarını bir araya getiren set, iyi edebiyatın zaman ve mekan sınırlarını nasıl ortadan kaldırabileceğinin harika bir örneği. Komşu Ermenistan, Anadolu'dan bakıldığında, Ararat'ın, bin bir kiliseli kent Ani'nin, Aras'ın ko

İstanbul Ermenilerinin toplumsal, entelektüel ve dini hayatına dair eşsiz bir tanıklık sunan bu hatırat, araştırmacı-yazar, saray çevrelerinde de tanınan saygın bir hekim olan Dr. Vahram Torkomyan'ın kaleminden 19. yüzyıl sonu ve 20. yüzyıl başında Osmanlı İmparatorluğu başkentindeki yaşamın çok katmanlı yapısını gözler önüne seriyor. Üsküdar'da doğan yazar, ailesini ve yaşadıkları çevreyi, Surp Haç Ermeni Okulu'nda başlayan eğitim hayatını, öğretmenlerini, sınıf arkadaşlarını, mahalledeki toplumsal hareket