İnsanlık tarihi hakkında konuştuğumuzda, genellikle uluslararası aktörlere, büyük liderlere ya da tarihe damga vurmuş savaşlara odaklanırız. Peki ama yeryüzünün kendisi kaderimizi nasıl belirlemiş olabilir? Gezegenimizdeki ani iklim değişiklikleri göçebe toplumdan tarım toplumuna geçişi tetikledi. Dağlık arazi özelliği Yunanistan'da demokrasinin gelişmesine yol açtı. Atmosfer dolaşımının yapısı coğrafi keşiflere, sömürgeleştirmeye ve ticaretin ilerlemesine yön verdi. Bugün bile ABD'nin güneydoğusunun siyas

Arkeologların ve paleoantropologların çalışmalarını kullanarak fiziksel kalıntıları yorumlamanın bizlere tarihöncesi perspektifler hakkında nasıl fikir verdiğini inceleyen W.M. Spellman, ölümü farklı zaman dilimlerinde, farklı mekânlarda, farklı kültürlerde ele alıyor. Ölüm kavramının tarihin akışı içindeki gelişimini hem dinsel hem de seküler-bilimsel yaklaşımlara bakarak anlatıyor: Mezopotamya ile Mısır'daki ölüm algısı nasıldı? Antik Yunan ve Roma filozofları ruh ve beden üzerine neler tartıştı? Budizm,

Dünya tarihinde salgınların çok büyük etkileri oldu; bugün de bütün dünya yüz binlerce insanın hayatını, işini kaybettiği, sosyo-psikolojik bedellerin inanılmaz boyutlarda olduğu bir salgınla karşı karşıya. Pek çok insan belki de ilk defa geçmişi, bugünü ve geleceği sadece bireysel hayatlar bağlamında değil, küresel bağlamda da ele almaya başladı. Salgın: Tükeniş Çağında Dünyayı Yeniden Düşünmek salgın olgusunu çok yönlü bir yaklaşımla ele alıyor; okuru bilim, ekonomi, siyaset, tarih, çevre, toplumsal cins

Hesaplamalı sistemlerin bugünkü dünyamızı nasıl dönüştürdüklerini anlamak amacıyla algoritma hakkında daha derin bir kavrayışa sahip olmamız gerektiğini söyleyen Ed Finn, Neal Stephenson'ın Parazit'inden Diderot'nun Ansiklopedi'sine, Adam Smith'ten Star Trek bilgisayarına kadar çeşitli kaynaklardan yararlanarak teorik fikirler ile pragmatik komutlar arasındaki boşluğu araştırıyor. Siri gibi akıllı yardımcıların geliştirilişini, Netflix'te algoritmik estetiğin yükselişini, Ian Bogost'un satirik Facebook oyun

Dünyanın büyük bir kısmı modernleşmeden ya tamamen ya da kısmen etkilendi. Modernleşme, gezegenin en uzak noktasına ulaştığında tüm yerellikler modernitenin küresel zaferinin sonuçlarını taşımalıydı. Peki modernitenin kaçınılmaz sonu, ekonomik ilerlemenin malum yan etkisi neydi? "İnsan atığı" üretimi ya da daha keskin bir ifadeyle boşa giden yaşamlar, "gereksiz" göçmenler, mülteciler, sığınmacılar, dışlanmışlar; yani "ıskarta hayatlar"... Iskarta Hayatlar'da, modernite ve küreselleşmenin bu dönüşümünün

Küresel ısınma dönüşü olmayan bir yolda ilerliyor. Ekolojik felaket olasılığıyla karşı karşıyayız. Covid-19 virüsü tüm dünyada on binlerce insanın hayatına mal oldu. Ancak çevresel krizlerin felsefi düşünce pratiği için de bir kriz niteliği taşıdığını söylemek mümkün: Bizi sadece kontrol etme arzumuza değil, hayat anlayışımıza da meydan okuyan bir sorunla karşı karşıya bırakırlar. Küresel ısınma, Timothy Morton'ın "hipernesne" dediği şeyin belki de en çarpıcı örneği. İklim, çevre, nükleer silahlar, evrim y

Algoritma çağında yaşıyoruz. Yaşamlarımızı etkileyen kararlar –okula gittiğimiz yer, araba kredisi alıp almadığımız, sağlık sigortası için ne kadar ödeyeceğimiz– insanlar tarafından değil matematiksel modeller tarafından veriliyor. Teoride bunun daha fazla adalet sağlaması gerekir çünkü bu şekilde herkes aynı kurallara göre değerlendirilmiş olur, dolayısıyla önyargı ortadan kalkar. Cathy O'Neil, aslında bu durumun tam tersinin yaşanmakta olduğunu söylüyor. Bugün kullanılan modeller, şeffaflıktan ve tartış

Zaman anlayışımız Boltzmann'dan Einstein'a, kuantum mekaniğinden görelilik temelli kütle çekimine kadar büyük dönüşümler geçirdi. Carlo Rovelli'ye göre de zaman farklı yerlerde farklı hızda akar; geçmiş ve gelecek arasında sanılanın aksine aslında çok az fark vardır ve şimdiki zaman uçsuz bucaksız evrende uçar gider. Yine de yazar için zamanın asıl gizemi başka bir yerdedir. Zamanın Düzeni'nde bilim ve felsefeyi buluşturan Rovelli zamanı anlayabilmek için kendimiz üzerine, kendimizi anlayabilmek için de za

Asgari ücretten farklı olarak temel gelir, toplumdaki tüm bireylere devlet tarafından düzenli olarak ödeme yapılması fikrine dayanıyor. Otomasyonun arttığı, iş güvencesinin yok olduğu, kazancın düzensizleştiği ve yapılan işten bağımsızlaştığı günümüz toplumunda temel gelir, tüm bireylerin sağlığı, refahı ve mutluluğu için son derece önemli sonuçlar barındırıyor. Dünyanın pek çok yerinde temel gelir fikri, siyasi partilerin gündemine girdi ve adil refah dağılımı tartışmalarının merkezine yerleşti. Guy Stan

İnsanlar dünyayı algılamasaydı, dünya var olmaz mıydı? İnsan, neyin var olduğunu belirleme konusunda özel bir yere mi sahip? Günümüzün en ilginç felsefi arayışlarından biri olan Nesne Yönelimli Ontoloji (NYO), bu sorulardan yola çıkıyor. NYO'nun kurucularından ve en etkili savunucularından Graham Harman bu kitabında kolay anlaşılır bir dille NYO'nun temellerini ve etki alanlarını ortaya koyuyor. Spekülatif gerçekçiliğin sağlam bir tanımını yaptıktan sonra bunun toplumsal ve siyasal sonuçlarını ele alıyor,

Evrimsel biyolojinin en temel sorularından biri evrimin kaçınılmaz mı, tesadüfi mi olduğudur. Evrimin getirdiği bazı çözümler, farklı zamanlarda ve farklı türlerde tekrar tekrar karşımıza çıkar. Bazense en ufak bir mutasyon, evrim sürecini tamamen farklı bir mecraya sürükler. Jonathan B. Losos, Kader, Şans ve Evrimin Geleceği'nde, evrim biyolojisinin yanıt aradığı büyüleyici soruları ele alıyor, en son araştırmaların verileri ışığında yorumlar yapıyor. Ekosistemlerin korunması, zararlı virüs ve bakterilerle

"Eğer yeni bir ekonomi öyküsü yazmak istiyorsak, eskileri geçmiş yüzyılın ders kitaplarına gömecek yeni resimler çizmek zorundayız." Kate Raworth, Simit Ekonomisi'nde miras aldığımız tahripkâr endüstriyel ekonomileri yenileyici ekonomilere dönüştürmek ve mevcut fikirlerin en iyilerini bir araya getirerek sürekli evrim geçiren yeni bir ekonomik zihniyet yaratmak için yedi hedef ortaya koyuyor. 21. yüzyılın ekonomik düşüncesinin kalbine büyümeden ziyade gelişmeyi, adaleti ve hakkaniyeti yerleştirerek, bize

Bilim felsefesi ve davranışbilimi uzmanı Vinciane Despret, Antik Yunan'dan günümüze filozofları ve biliminsanlarını en çok meşgul eden soruları ele alarak, bizi insan ile hayvan arasındaki sınırları yeniden düşünmeye ve mevcut tahakküm mekanizmalarının kodlarını anlamak için yeni iletişim ağları örmeye davet ediyor. Despret, bilimsel konuları alışılmadık bir mizahi üslupla ele aldığı gerçek hikâyelerde, bu dünyada birlikte yaşama dair farklı olanakların etik ve politik zeminini sorguluyor. İnsanmerkezcili

Peter Szendy, Üstdinleme: Casusluğun Estetik Tarihi'nde Filistin Eriha'dan yola çıkıp, modern öncesi Avrupa'nın gizli kalmış dehlizlerine dalarak hükmetme ve iktidar tekniklerinin dinleme pratikleriyle ilişkisini sinema, opera ve edebiyattan örneklerle tartışırken, dinleme ile casusluk arasındaki yapısal yakınlığın sınırlarını araştırıyor. Üstdinleme bir anlamda, günümüz toplumlarının duyma ve işaretleme biçimlerini irdeleyen işitsel bir gözetim arkeolojisi çalışmasıdır. Franz Kafka'nın "Yuva" öyküsü ve To

Bugünün hakikat-sonrası rejiminde, gündelik siyasetin bir uzantısı haline gelen, yalnızca yorum ve görünümlerin olduğu bir "gösteri toplumu"nun yükselişine tanıklık ediyoruz. Sorular ve cevaplar arasındaki nedensel bağları yitirdiğimiz kapitalist modernite çağında, devlet aklına ve onun otoriter siyasal tahayyüllerine muhtaç olmayan bir karşı duruş geliştirebilmek mümkün müdür? Sosyal adaletin, özgürlüğün ve demokrasinin özüne tehdit oluşturan popülizm ve yalanlarla nasıl baş edebiliriz? Hakikat-sonrası, tü