Niyazi-i Mısri Hazretleri'nin melamîliği ilm-i ledün sahibi oluşundan (bir diğer adı da, ilm-i hikmet, ilm-i tevhîd, vahdet-i vücûd ki tasavvuf bu ilimlerin genel adıdır) gelmektedir. O, devrinde bu hakikat ilimlerinde en önde olandır. Tevhîd, Niyazî-i Mısri'den tüm açıklığıyla ortaya konmuş ve aleme aşikare edilmiştir. Onun melamîliği dîvanındaki her ilahîsinde tüm açıklığıyla ortadadır. Melamîlik "La Mevcûde illa Hû" sırrıdır. Niyazî-i Mısrî hazretleri bu sırrın vassafıdır. Olmasa idi vasfını nasıl yapar

Yûnus Emre, bir tevhid ve aşk eri idi. Nice asırlar sonra Ana Yurt Asya'dan (Türkistan) bir Tanrı eri doğdu. Adı doğduğu il ile anılır oldu. Türkler ona Ata Yesevi (Ahmet) adını verdiler. Türkistan'da Atalar töresini devam ettirip, mana tasavvuf okulundan her bir yöne mânâ erleri olan Alperenlerini yetiştirip gönderen o idi. Anadolu'ya gelip gönülleri fethin yanında, o günün şartlarında gözünü daldan budaktan sakınmaz, meydanda düşmanla göğüs göğüse savaşan bu Alperenleri idi. Onlar Ata Yesevi'nin halife

Niyâzî-i Mısrî hazretleri şeriat, tarikat marifet ve hakikatte kemalat sahibi olup, divanında geçen ilahilerin büyük bir kısmı marifet ve hakikat üzeredir. Niyâzî-İ Mısrî hazretlerinin çoşkun, akıcı, cezbeli üslubu ile dile getirdiği divanında her mısra o kadar net ifadelerle anlatılmıştır ki, Yunus Emre'nin 13. Yüzyılda tutuşturduğu mânâ çerağını ondan dörtyüzyıl sonra yeniden şahlandırarak Hakk nefesini Anadolu topraklarında aleme aşikâr etmiştir.

Anadolu bozkırlarında Türkmen Kocası bir er zuhur etti ki, O evellerin ve ahirlerişn merkezi oldu. Tüm Tanrı erenlerinin secdegahı... Anadolu, Azerbaycan ve Balkan topraklarında, asırlarca tüm tasavvuf dergahlarında O'nun nefesleri okundu. O'ndan feyz alanların kemalatı aleme aşikare oldu. Tanrı nefesini kendi taliblerine O'ndan nefhetti. Yunus'tan nefes alamayanların bağı Tanrı'ya bağlanmadı.