Osmanlı devletinde servetin farklı biçimlerde denetimi yoluyla sermaye temelli bir iktidar odağının oluşumuna müsaade edilmediği söylenebilir. Müsâdere kurumu ile merkezî devlet ve diğer toplum kesimleri aleyhine işleyebilecek rakip bir iktidar odağı oluşumu engellenmekte, diğer yandan bu uygulama, düzensiz de olsa bir malî kaynak işlevi görmektedir. Nitekim XVI. yüzyıl sonlarından itibaren başlayan ve izleyen yüzyıllarda derinleşerek etkisini arttıran parasal ve malî bunalım nedeniyle, müsâdere, savaş harc

Osmanlı devleti modernleşirken "para, faiz, emek, sermaye, piyasa" vb. kavram ve kurumlar konusunda Batı tasavvur dünyasından devşirilen yeni kavram ve değerler yeterince tartışılmaksızın eskilerinin yerini almış, iktisadi kalkınmanın zihinsel-kültürel alanla ilişkileri, Batı ilerlemesinin arkaplanı ve maliyetleri yeterince tartışıl(a)mamıştır. Bu durum yaşanan travma ve içine düşülen bunalımın sıcak etkileriyle anlaşılabilir ve açıklanabilirse de, anılan devrelerin kadim değerlerden uzaklaşma ve zihinsel ç

Kimi defa, insanın eserini kayda geçirme çabası, ölümsüzlük arzusuyla ilgili görünür. Bunun için çıkar sahneye, başlar şarkılarını söylemeye. Ya da etkileyici bir nutuk çekebilir yahut yıllar sonra 'muhteşem' dedirtecek bir tablo için gezdirir fırçasını tuval üstünde. Faniliği mukadder olan insanın 'var etme' ve 'var olma' hevesinin bir ürünü olabilir eser verme çabası. Bazen de yapıp ettikleri ve ya yapıp edemedikleri, 'inandığı ve tutkun olduğu' bir anlam bütünü belge düşürmeye kışkırtır adamı. Yaşadığı z