No matter how often mystics were called psychotic, schizophrenic or paranoiac and how their experiences were equated with psychoses, only this doesn't warrant that all mystical experiences are but delusion. As we know, behind great inventions, brilliant works of art and literary works, architectural monuments and epoch-making social and political changes lie some agents or actors who were extraordinary, abnormal, mostly suffered from psychological disorders and on the verge of being a psychotic. More intere

Aklın krallık tahtından inerek yanılabilirliğini kabul ettiği ve kendi kendini yetersiz bulup eleştirdiği bir noktaya yürümesi, oradan da ortak aklın mecrasına doğru yol alması modernizmin bir fazileti olarak görülmelidir. Modernizmin aklı, bilimsellik/rasyonellik güdüsüyle hareket ederken dine karşı farklı stratejiler geliştirmişti. Ya dini, tıpkı Spinoza ve Kant'ın yaptığı gibi, bilimsel/rasyonel bir dile ve kalıba dökerek bir çeşit akıl dini yaratmış ya da farklı olarak deizmi ayrıcalıklı kılmış, ya din

Farklı zaman ve mekanlarda değişik biçimlerde ortaya çıkan ve dinî, felsefî, psikolojik, sosyolojik açıdan insanlık tarihine önemli katkıları olan dinî ve mistik tecrübelerin, gerçekten iddia edildiği gibi insandan bağımsız nihâî bir gerçekliğin tecrübesi mi olduğu, yoksa insana birlik ve bütünlük vizyonu kazandıran sırf iyi ve güzel bir duygu yaşantısı mı olduğu, felsefî açıdan incelenmesi gereken en önemli sorundur. Dinî ve mistik tecrübelerin mahiyetini bilişsel birer tecrübe olup olmadıklarını tartışara

"Tanrı, varoluşumuzun müşküllerini bizim tarafımızdan anlaşılmaz kılmayı isteyerek, (bu müşküllerin birleştiği) düğümü o kadar yükseğe veya daha kesin bir şekilde, o kadar aşağıya gizlemiş ki, biz ona bütünüyle ulaşamayız. Sonuç itibariyle gerçekten kendimizi bilebilmemiz aklımızın kibirli faaliyeti yoluyla değil, ancak onun sade teslimiyeti yoluyla olur. O halde insan, ne tür bir hilkat garibesi! Ne kadar tuhaf, ne kadar korkunç, ne kadar karmaşık, ne kadar paradoksal, ne kadar harika! Her şeyin hakimi, z