İslam irfan geleneğinde hadis yorumu, “zâhir”e karşılık “bâtın”a, “ibare”ye karşılık “işaret”lere “ibret” ve “i‘tibar”a, “hükümler”e karşılık “hikmet”lere dayanır. Her şeyden önce irfanî/tasavvufî yorum söyleneni değil, söylenmek isteneni temel alır. İslâm irfanında görünenden görünmeyenin bilgisine ulaşma arzusu, en genel anlamda zâhire karşılık bâtının temel alınması yorumculuk bakımından kayda değerdir. Ârif ya da sûfî doğrudan metin ya da ibarede görünmeyen ancak saklı bulunan bir bilgiyi arama ve onu y