Gerçekleşen fetih hareketleri sonucunda Mısır, Libya, Cezayir, Tunus ve Fas toprakları İslam Dünyasının en önemli bölgelerinden biri haline gelmiştir. Başta Kuzey Afrika olmak üzere Afrika coğrafyasının iç kesimlerine doğru Afrika kıtası fetih döneminden itibaren uzun soluklu bir süreçte İslamlaşmasını sağlamıştır. Bölge halklarının İslâm'ı din olarak benimsemeleri ise daha çok sûfîler vasıtasıyla gerçekleşmiştir. Afrika'da tarikat zümreleri gönüllere hitap etmiş, halkları İslâm'ın engin dünyasıyla buluştur

Tasavvufun Mağrib'e girişi on birinci yüzyıl başları gibi oldukça geç dönemlerde gerçekleşmiştir. Bu da yaklaşık olarak şark İslâm dünyasından iki asır sonraya tekabül etmektedir. İlk Mağrib sûfîleri metafizik konularla ilgilenmekten çok zühd ve takva esasına ağırlık vermekteydiler. On ikinci yüzyıldan itibaren ise Şark İslâm dünya¬sındaki mutasavvıflara ve tasavvuf mekteplerine benzeyen yeni an¬layışlar görülmeye başladı. Endülüs'ün önemli kültür merkezlerinde yetişen mutasavvıflar hem fıkıh, hadis ve kelâ

Tasavvuf, dinin özünü bireyin iç dünyasında yaşanır hâle getirme faaliyetidir. Bu nedenle ilm-i hâl ve fıkh-ı bâtın adıyla anılmaktadır. Bir diğer ifadeyle tasavvuf, sütün içine yayılmış yağ gibidir. Süt olmadan yağ elde edilemeyeceği gibi İslâm'ın ölçü ve kurallarına uymadan, tasavvufun önerdiği yaşama biçimine ulaşmak da mümkün değildir. Tasavvuf, merasimler yumağı değil dinin özünü anlama ve yaşama sürecidir. Tasavvufun öngördüğü rûhî ve ahlâkî arınma yolları, tarikatlar vasıtasıyla sistemli ve disipli

Nefsini Öldüren Gelsin Bu dervişlik yoluna Sıdk ile gelen gelsin Hak'tan özge ne ki var Gönlünden silen gelsin Dervişlik dedikleri Nihayetsiz denizdir Bu payansız denizin Mevcini duyan gelsin Derviş dili nur doğar Her lahza göğe ağar Ben diyem doğru haber Canına kıyan gelsin Dervişin gözü açık Dün ü güni uyanuk Bu söze Rabbim tanuk Bakmadan gören gelsin Dervişin kulağı sak Hak'tan alır ol sebak Deprenmeden dil dudak Sözü işiden gelsin. Dervişler Hakk'ın dostu Canları ezel mesti Aşk şem'ini yaktılar Pe