Sultan İkinci Abdülhamîd Hân, Osmanlı sultanları içinde ayrı bir mevkiye sâhiptir. Sultanın otuz üç yıllık saltanatı devrinde Osmanlı ülkesinde yaptığı çalışmalar, onun memleketin mâmuriyeti için ne kadar gayret gösterdiğini ispat eder. Eserimiz, 1876-1900 yılları arasında sultanın, masrafları şahsî hazinesinden karşılanarak yaptırmış olduğu hayır eserlerinin listesinin transkribe edilmesiyle meydana gelmiştir. Bu eser incelendiğinde pâdişâhın Osmanlı ülkesine hizmet götürmek için elinden gelen gayreti sa