VERGİ HUKUKUNDA BİRLEŞME, BÖLÜNME VE HİSSE DEĞİŞİMİ İŞLERİ

Dr. Hamdi Deniz Ege GÖKTUNA

GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
BİRLEŞME, BÖLÜNME, HİSSE DEĞİŞİMİ KAVRAMLARI
I. KAVRAMSAL ÇERÇEVE
A. TANIM VE TERİM
1. Birleşme
2. Bölünme
3. Hisse Değişimi
B. MUKAYESE VE AYIRT ETME
1. Birleşme
a. Birleşme - BK md. 179-180 sistemi (Yeni Borçlar Kanunu md. 202-203)
b. Birleşme - anonim ortaklığın bir kamu tüzel kişisi tarafından devralınması
c. Birleşme iş ortaklıklarının kurulması
d. Birleşme holding kurulması - konzern
e. Birleşme tröst kartel kurulması
f. Birleşme-konsorsiyum
2. Bölünme
a. Bölünme BK md. 179 uyarınca malvarlığı devri
b. Tam bölünme birleşme
c. Tam bölünme kısmi bölünme
3. Hisse Değişimi
a. İştirak hissesi satışı - hisse değişimi
b. Kısmi bölünme - hisse değişimi
c. Karşılıklı iştirak - hisse değişimi

II- HUKUKSAL ÇERÇEVE
A. TÜRLER
1. Birleşme Türleri
a. Devir yoluyla birleşme (katılma)
b. Yeni kuruluş yoluyla birleşme
2. Bölünme Türleri
a. Tam bölünme
aa. Devir yoluyla bölünme
bb. Yeni kuruluş yoluyla bölünme
b. Kısmi bölünme
B. HUKUKSAL NİTELİK VE SONUÇ
1. Birleşme
a. Genel olarak
b. Tasfiyesiz infisah
c. Malvarlığının intikali ve külli halefiyet
aa. Malvarlığı kavramı
bb. Külli halefiyet
d. Pay sahipliğin devamı
2. Bölünme
a. Genel olarak
b. Tam bölünmede bölünen şirketin tasfiyesiz infisahı
c. Kısmi külli halefiyet
d. Pay sahipliğinin devamı
e. Devrin bütünlük teşkil eden bölümler itibarıyla yapılması

İKİNCİ BÖLÜM
AVRUPA BİRLİĞİ VERGİ HUKUKUNDA BİRLEŞME, BÖLÜNME VE HİSSE DEĞİŞİMİ
I- AVRUPA BİRLİĞİ VERGİ HUKUKUNA GENEL BAKIŞ
A. GİRİŞ
B. AVRUPA BİRLİĞİNDE VERGİ UYUMLAŞTIRMASI
1. Vergi Uyumlaştırması Kavramı
2. Vergi Uyumlaştırmasının Hukuksal Dayanağı: Avrupa Topluluğu Anlaşması
a. Dolaylı vergilerde
b. Dolaysız vergilerde
3. Sınır: İkincillik İlkesi
C. VERGİ UYUMLAŞTIRMASININ HUKUKSAL ARAÇLARI
1. Direktifler
2. Direktiflerin Hukuki Niteliği
II- AVRUPA BİRLİĞİNDE DOLAYSIZ VERGİLERİN UYUMLAŞTIRILMASI ÇALIŞMALARININ GELİŞİMİ
A. NEUMARK RAPORU
B. DOLAYSIZ VERGİLERİN UYUMLAŞTIRILMASI İÇİN PROGRAM
C. VAN DEN TEMPEL RAPORU
D. BURKE RAPORU
E. BİRLEŞME DİREKTİFİ
1. Genel Olarak
2. Birleşme Direktifi Değişikliği (2005)
3. 2009/133/EC Sayılı Birleşme Direktifi
III- AB BİRLEŞME DİREKTİFİNİN HUKUKİ ÇERÇEVESİ
A. DİREKTİFİN ÖZNE VE NESNEYE İLİŞKİN KAPSAMI
1. Özne: Farklı Üye Devletlerin Şirketleri
a. Organik ölçüt: şirket türleri
b. Ülkesel ölçüt: bir üye devlette mukim olma
c. Vergisel ölçüt: vergi türü
2. Nesne: Farklı Üye Devlet Şirketlerinin Yeniden Yapılanma İşlemleri ve Bir Avrupa
Şirketi ve Avrupa Kooperatifinin
Kayıtlı Merkezinin Transferi
a. Malvarlığının tamamının devrini öngören işlemler
aa. Birleşme
bb. Bölünme
b. Malvarlığının bir kısmının devrini öngören işlemler
aa. Aktif devri
bb. Kısmi Bölünme
cc. Hisse Değişimi
dd. Bir Avrupa şirketinin ve Avrupa kooperatifinin kayıtlı merkezinin nakli
3. SEVIC Davası ve Sınırlı Sorumlu Şirketlerin Sınır Ötesi Birleşmelerine İlişkin Şirketler
Hukuku Direktifi Sonrası Birleşme Direktifinin Kapsamı
B. DİREKTİFİN COĞRAFİ KAPSAMI
1. Direktifin Uygulama Alanının Tespiti
2. Kapsam Dışı İşlemler
a. Sınır ötesi bağın mevcut olmaması
b. Toplulukla bağın mevcut olmaması
IV- AB BİRLEŞME DİREKTİFİNİN HUKUKİ REJİMİ
A- DİREKTİFİN HUKUKİ REJİMİ
1. Genel Açıklamalar
2. Birleşme Bölünme ve Kısmi Bölünme İşlemine Taraf Olan Şirketlerin Vergilendirilmesi
a. Değer artış kazançlarında vergi ertelemesi
aa. Değer artış kazancı kavramı
bb. Bir işyerine bağlı bulunma şartı
cc. Bilanço değerlerinin aynen devralınması
dd. Özel durum: yabancı bir işyerinin devri
b. Zararların nakli
c. Vergiden istisna edilmiş karşılıkların ve yedek akçelerin devri
d. İştirak hisselerinin iptali
e. Hisselerin değerlemesi
aa. Aktif transferi işleminde elde edilen hisselerin değerlemesi
bb. Bir hisse değişimi işleminde devralan şirket tarafından hisselerin değerlemesi
3. Pay sahiplerine ilişkin vergilendirme rejimi
4. Özel Durum: Melez (Vergisel Açıdan Şeffaf) İşletmeler
a. Vergisel açıdan şeffaflık ve melez işletme kavramı
b. Birleşme Direktifinde melez işletmeler için öngörülen vergilendirme rejimi
aa. Melez şirketin devreden veya iştirak edilen şirket olması
bb. Melez şirketin pay sahibi olması
cc. Melez şirketin devralan veya iştirak eden şirket olması
B- DİREKTİFİN KÖTÜYE KULLANILMASININ ÖNLENMESİ
1. Genel Açıklamalar
2. Vergi Kaçakçılığı ve Vergiden Kaçınma Kavramları
3. Kötüye Kullanma Teriminin Anlamı
4. Avrupa Birliği Adalet Divanı Kararlarında Vergiden Kaçınma Kavramı

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TÜRK VERGİ HUKUKUNDA BİRLEŞME, BÖLÜNME VE HİSSE DEĞİŞİMİ
I. BİRLEŞME
A. VERGİLİ BİRLEŞME (KVK md. 18)
1. Genel Açıklamalar
2. Birleşme Dönemi
3. Birleşme Kârı
4. Değiştirme Birimi ve Birleşme Primi
5. Birleşme Primi
6. Birleşme Kârının Beyanı ve Ödenmesi
7. Birleşme Halinde Geçici Vergi Uygulaması
8. Birleşme Halinde Sorumluluk
a. Birleşme kârının beyanı
b. Birleşme öncesi dönemlere ait beyannameler
c. Tahakkuk etmiş vergilerin ödenmesi, itirazlı tarhiyat için karşılık ayrılması
d. Birleşme işleminin incelenmesi
9. Birleşme ile İlgili Özellik Arz Eden Haller
a. Birleşme giderleri
b. Birleşen kurumun zararı
c. Birleşme işlemine taraf olan kurumlar arasında iştirak ilişkisinin varlığı
aa. Birleşen şirketin, birleşilen şirkette sermaye payına sahip olması
bb. Birleşilen şirketin, birleşen şirkette sermaye payına sahip olması
c. Taşınmazlar, iştirak hisseleri, kurucu senetleri, intifa senetleri ve rüçhan haklarının
satışından doğan kazançların durumu
d. Amortismanlar
10. Birleşmede Katma Değer Vergisi Uygulaması 194
B. DEVİR (VERGİSİZ BİRLEŞME)
1. Genel Açıklamalar
2. Devir İşleminin Şartları
a. Birleşen ve birleşilen kurumun kanuni merkezi veya iş merkezinin Türkiyede bulunması
b. Münfesih kurumun devir tarihindeki bilanço değerlerinin, birleşilen kurum tarafından bir
bütün halinde devralınması ve aynen bilançosuna geçirilmesi
3. Devir Halinde Vergilendirme
a. Kurumlar vergisi beyannamelerinin verilmesi
b. Taahhütname
c. Şartlara uyulmaması halinde durum
4. Devir ile İlgili Özellik Arz Eden Haller
a. Devir giderleri
b. Devir halinde zarar mahsubu
c. Devir halinde amortisman uygulaması ve yenileme fonu
d. Devir halinde taşınmazlar, iştirak hi