Birinci Dünya Savaşı'nda Osmanlı Devleti'nin de saflarında yer aldığı İttifak Devletleri'nin yenilgiye uğraması, Avrupa'nın sömürgeci devletlerine Osmanlı İmparatorluğu'nu paylaşma projelerini uygulama fırsatı vermişti. Esasen savaş sırasında imzalanan gizli paylaşma antlaşmaları uyarınca, Trabzon ve yöresi daha 1916 ilkbaharında Rus işgaline uğramıştı. Savaş henüz sona ermeden, Bolşevik Devrimi'nin de yardımıyla Trabzon ve yöresi işgalden kurtarılmıştı. Fakat Avrupa'nın güçlü devletleri savaşın sonunda Osmanlı Devleti'ne Mondros Mütarekesi'ni kabul ettirmişler, "Şark Meselesi"ni çözdüklerinden emin bir şekilde Anadolu'nun paylarına düşen kısımlarının işgaline girişmişlerdi.

Bu oyunu Mustafa Kemal Atatürk'ün 19 Mayıs 1919'da Samsun'a çıkmasıyla başlayan Milli Mücadele bozdu. Atatürk'ün "milli intibah" deyimiyle ifade ettiği ulusal uyanış, yurdun birçok yerini kapsamakla birlikte, Trabzon ve yöresi bu konuda öncülük etme onurunu paylaşan bölgelerden biri oldu.

Prof. Dr. Sabahattin Özel'in çeşitli belge ve kaynakların yanı sıra, özellikle Milli Mücadele basınına ve Trabzon'da yayımlanan İstikbal gazetesi koleksiyonuna dayanarak hazırladığı Milli Mücadele'de Trabzon, ulusal mücadelenin Trabzon ve yöresindeki tezahürlerini ortaya koymayı amaçlıyor.
Birinci Dünya Savaşı ve Rus işgalinden Milli Mücadele'nin nihayetine kadar olan dönemde Trabzon'da yaşananları anlatan eserde, ayrıca tamamına yakını henüz Milli Mücadele literatürüne mal olmamış belge niteliğindeki otuz iki metin de ekler halinde sunuluyor.