ÖNSÖZ

Kitabımızın bu yeni basısında da, son basıdan bu yana mevzuatta, doktrin alanında ve yargı

kararlarında meydana gelen gelişmeler ve yenilikler gerekli olduğu ölçüde tarafımdan kitaba

işlenmiştir. Ayrıca, kitaptaki bazı konular ek açıklamalarla genişletilmiştir. Kitabın tüm matbaa

provaları ve tashihleri de tarafımdan yapılmıştır.

Kitapta paragraf sistemi uygulandığından, kitabın içeriğinde yer alan dahilî atıflarda ve kavram ve

madde endekslerinde zikredilen paragrafın, o paragrafta yer alan dipnotlarla birlikte okunmasına

dikkat edilmelidir.

Kitabın bu basısının da yayınlanmasını sağlayan sayın Vedat Carbaş'a ve dizgi ve provaları her

zamanki gibi özenle ve titizlikle gerçekleştiren sayın Berrin Doğrul'a içten teşekkürlerimi sunar; kitabın

sevgili öğrencilerimize ve uygulamacılara yararlı olmasını dilerim.

Çengelköy, 1 Ağustos 2016 Prof. Dr. Nami Barlas

İÇİNDEKİLER

Önsöz V

Önceki Bazı Basıların Önsöz'lerinden VII

Kısaltmalar XXI

Birinci Bölüm

GENEL BAKIŞ

§ 1 Medenî Hukukun Anlamı ve Konusu 1

I. "Hukuk" kavramı 1

II. Kamu hukuku Özel hukuk ayırımı 4

III. Medenî Hukukun anlamı 6

IV. Medenî Hukukun konusu 6

§ 2 Medenî Hukukun Düzenleniş Tarzı Bakımından

Çeşitli Sistemler 7

I. RomaCermen sisteminin etkisi altındaki hukuk düzenleri 8

II. İslâm Hukukunun etkisi altındaki hukuk düzenleri 11

III. İngiliz Hukukunun etkisini taşıyan hukuk düzenleri 12

IV. Sosyalist prensiplerin etkisi altındaki hukuk düzenleri 14

V. Avrupa Birliği hukukunda durum 15

§ 3 Bulunduğumuz Grupta Kanunlaştırma Hareketi ve

İsviçre Medenî Kanunu'nun Yapılışı 15

I. Genel bakış 15

II. İsviçre'de Medenî Kanunun yapılışı 20

§ 4 Türkiye'de Medenî Hukuk Alanında Kanunlaştırma

Hareketleri ve Medenî Kanun 24

I. Osmanlı İmparatorluğu döneminde kanunlaştırma 24

II. Türkiye Cumhuriyeti döneminde kanunlaştırma hareketi 25

1 İlk Medenî Kanunun Yapılışı 25

2 Yeni bir Medenî Kanun Hazırlama Çalışmaları 28

3 Yeni Türk Medenî Kanununun Kabulü 31

a) Genel olarak 31

b) Yeni Medenî Kanunun yapısı ve getirdiği yenilikler 31

aa) Biçim bakımından 31

bb) Esas bakımından 32

c) Yeni Medenî Kanunda Yapılan Değişiklikler 35

İkinci Bölüm

MEDENÎ HUKUKUN YÜRÜRLÜK KAYNAKLARI

VE UYGULANMASI

§ 1 Hukukta "Kaynak" Kavramı ve Medenî Hukukun

Yürürlük Kaynaklarına Genel Bakış 41

I. "Kaynak" kavramı 41

II. Medenî Hukukun yürürlük kaynaklarına genel bakış 42

§ 2 Kanunlar, Tüzükler, Yönetmelikler 46

I. Kavramlara genel bakış 46

II. Yürürlüğe koyma ve yürürlükten kaldırma 47

III. Medenî Hukukla doğrudan ilgili temel düzenlemeler 51

A. Medenî Kanun ve Borçlar Kanunu 51

1 Medenî Kanun 52

a) Başlangıç 52

b) Kişiler Hukuku 53

c) Aile Hukuku 53

d) Miras Hukuku 54

e) Eşya Hukuku 54

2 Borçlar Kanunu 55

a) Eski Borçlar Kanunu 55

b) Yeni Borçlar Kanunu 55

aa) Yeni bir Borçlar Kanunu hazırlama çalışmaları 55

bb) Yeni Türk Borçlar Kanunu'nun kabulü 57

3 Medenî Kanunun çeşitli kitapları arasındaki ilişki ve

Medenî Kanun ile Borçlar Kanunu arasındaki bağlantı 59

4 Yürürlük Kanunu 62

5 Medenî Kanun ve Borçlar Kanunu ile Yakından

İlgili Bazı Temel Kanunlarda Yaşanan Gelişmeler 62

B. Diğer Normlar 64

IV. Kanun, Tüzük ve Yönetmeliklerin uygulanması 64

A. Kanunda uygulanacak hükmün bulunması 65

1 Kanun hükmünün düz ve zıt anlam itibariyle kapsamı 65

2 Kanun hükümlerinin yorumlanması 66

a) Yorum kavramı ve çeşitleri 66

b) Yorumda başvurulacak yöntemler (yorum metodları) 67

c) Medenî Kanunumuzun benimsediği esas ve kanun

hükümlerinin yorumlanmasında dikkate alınacak

unsurlar 70

3 Bulunan hükmün uygulanabilir olması 78

a) Yer itibariyle uygulanabilir olma 78

b) Zaman itibariyle uygulanabilir olma 79

aa) Kanunların zaman açısından uygulama alanı 79

bb) Kanunların çatışması 83

c) Nitelik itibariyle uygulanabilir olma 85

aa) Emredici hukuk kuralları 86

bb) Yedek hukuk kuralları 88

B. Bulunan hükmün uygulanış tarzı ve hâkimin

takdir yetkisini kullanması 89

1 Genel olarak 89

2 Hâkimin takdir yetkisini kullanması 91

C. Kanunda uygulanabilir hüküm bulunmaması:

Kanun boşluğu 97

1 Anlamı 97

2 Kanun boşluklarının çeşitleri 101

a) Bilinçli boşluklar Bilinçsiz boşluklar 101

b) Açık boşluklar Örtülü boşluklar 103

c) Gerçek boşluklar Gerçek olmayan boşluklar 104

3 Kanun boşluğu bulunmasının sonuçları 106

§ 3 Örf ve Âdet Hukuku 106

I. Kavram................................................................................................ 106

II. Bir örf ve âdet hukuku kuralının doğumu için gerekli şartlar 108

III. Örf ve âdet hukukunun rolü 111

§ 4 Hâkim Tarafından Yaratılan Hukuk 114

I. Genel bakış 114

II. Hâkimin hukuk yaratmasının şartları 116

III. Hâkimin hukuk yaratırken uygulayacağı yöntem 117

IV. Hâkimin hukuk yaratırken yararlanacağı imkânlar 119

V. Hâkimin yarattığı hukuk kuralının rolü 122

§ 5 Medenî Hukuk Uygulamasında Bilimsel Görüşlerin ve Yargı

Kararlarının Rolü 123

I. Genel bakış 123

II. Doktrinde yer alan bilimsel görüşler 124

1 Anlamı 124

2 Eser tipleri 125

3 Doktrinin rolü 126

4 Hâkimin doktrindeki bilimsel görüşlerden yararlanması 127

III. Yargısal İçtihatlar 131

1 Anlamı 131

2 Mahkeme kararlarının çeşitleri 131

a) Kararın niteliği bakımından 131

b) Kararı veren mahkeme bakımından 131

3 Hâkimin mahkeme kararlarından yararlanması 136

Üçüncü Bölüm

MEDENÎ HUKUKUN BAZI TEMEL KAVRAMLARI

§ 1 "Hak" Kavramı 141

I. Terim............................. 141

II. Hak kavramını açıklayan görüşler 142

§ 2 Hakların Çeşitleri 144

I. Para ile ölçülebilen değeri bulunup bulunmaması açısından:

Malvarlığı hakları Şahıs varlığı hakları 145

A. Malvarlığı hakları 145

1 Alacak hakları 146

2 Aynî haklar 147

a) Eşya üzerinde sağlanan yetki 147

b) Eşya üzerinde doğrudan doğruya hâkimiyet 153

c) Herkese karşı ileri sürülebilirlik 156

3 Maddî değeri olan yenilik doğuran haklar 157

4 Fikrî haklar 158

B. Şahıs varlığı hakları 160

II. İleri sürülebileceği çevre açısından: Mutlak haklar Nisbî haklar 160

1 Mutlak haklar 160

2 Nisbî haklar 161

a) Alelâde nisbî haklar 161

b) Etkisi güçlendirilmiş nisbî haklar 162

III. Kullanılmasının etkisi bakımından: Alelâde Haklar

Yenilik doğuran haklar 164

1 Yenilik doğ