Hikâye-i Beşîr ü Sâdân, İmâm Gazzâlî (ö. 1111)'ye nispet edilen Yevâkîtü'l-‘Ulûm ve Derârîü'n-Nücûm adlı ilmî eserin
sonuna yerleştirilmiş bir hikâye olarak karşımıza çıkmaktadır. XVI. yüzyıl şairlerinden Nev‘î (ö. 1599), Netâyicü'l-Fünûn ve
Mahâsinü'l-Mütûn adlı ilmî-ansiklopedik eserinin sonuna bu hikâyenin mensur tercümesini ilave etmiştir. Söz konusu
hikâyenin Türkçe'ye manzum tercümesini ihtiva eden Beşîr-nâme ise; XVII. yüzyılın ikinci yarısı ile XVIII. yüzyılın ilk yarısında
yaşadığını düşündüğümüz Sâlim Efendi tarafından H. 1125 (M. 1713-1714) tarihinde kaleme alınmış ve on gün içerisinde
tamamlanmış ilmî bir mesnevidir. Bu çalışmada; kısaca Beşîr-nâme olarak adlandırılacak olan Hikâye-i Beşîr ü Şeh Şâdân'ın
çeviri yazılı metni ile birlikte mesnevinin yapı, ahenk, kurgu, dil, üslup ve muhteva özellikleri ortaya konmaktadır. Ayrıca
Yevâkîtü'l-‘Ulûm'un sonunda bulunan hikâyenin Nev‘î ve Sâlim Efendi tarafından gerçekleştirilen tercümeleri arasındaki
benzerlik ve farklılıklar da bu tercümelerin kaynak metinle ilişkileri bağlamında ele alınmaktadır. Mîrzâzâde Mehmed Sâlim
Efendi (ö. 1743-1744)'nin kaleminden çıkmış olması kuvvetle muhtemel bulunan Beşîr-nâme (Hikâye-i Beşîr ü Şeh Şâdân);
içerisinde ele alınan hikâyenin başlangıç, gelişme ve neticesi itibarıyla başından sonuna ilmî çerçevede değerlendirilmeye
müsait bir mesnevidir. Mesnevinin ana kahramanı Şâdân'ın; pek çok ilimle meşgul olarak bunlar üzerinde olgunlaşmaya
başladığı çocukluk ve yetişme çağından Bağdat'a hareket etmesine, Bağdat yakınlarında Beşîr'le tanışıp onun tarafından
muhtelif fenlerde imtihana tabi tutulmasından bu imtihanı layıkıyla kazanarak neticede babasının bir zamanlar doldurduğu
vezaret makamına âlim sıfatıyla getirilmesine kadarki yaşam serüveni, temelde ilim ve marifetin kıymetini öne çıkaracak bir
hassasiyetle kurgulanmış görünmektedir.